حنابندان مراسمی است که بعد از نامزدی و قبل از برگذاری مراسم عروسی، انجام میشود و در واقع به منزله خداحافظی و آخرین شب سکونت عروس در منزل پدری اش میباشد. به طور سنتی در این مراسم، ظرف حنا میان مهمانان میچرخد و زنان با مقداری از آن دستان خود را رنگی میکنند تا از میمنت این جشن بهره مند شوند، این شکل سنتی هنوز هم در شهرهای کوچک و روستاها برگذار میشود. به باور ایرانیان باستان حنا نمادی بهشتی دارد و نشاندهنده شادی و خوشبختی است.
امروزه این مراسم دیگر شکل سنتی خود را از دست داده، تغییر کرده و حضور کمرنگ تری نسبت به گذشته دارد، همچنین به دلیل هزینه های بالای ازدواج در حال حاضر، خانواده ها بعضا از اجرای این مراسم صرف نظر میکنند؛ اما خوشبختانه مردم در روستاها و بافت های سنتی شهرها، کماکان به انجام آن متعهدند.
حنابندان در هر شهری به شکل خاصی برگذار میشود، ولی اصل آن، خیساندن حنا و آغشتن دست و پای عروس و داماد و مهمانان در مراسم است. بر طبق سنت حنا در خانه داماد آماده میشود و خانواده داماد به همراه ساز و آواز، آن را به منزل عروس میبرند و حنابندان را شروع میکنند. برگذاری این مراسم در هر شهری شکل خاص خود را دارد؛ مثلا در برخی مناطق عروس، شال قرمزی روی سر خود انداخته، دست راست خود را بالا میگیرد و اقوام داماد و بعضا همه مهمانان هدایایی به عروس اهدا میکنند.
در شکل امروزی حنا را به شکل های زیبا تزئین میکنند و بنا بر رسم خاص قوم خود آن را آماده میکنند؛ در برخی مناطق، خانواده ها هر کدام حنای مخصوص خود را میخیسانند و در زیبایی آن با هم رقابت دارند. معمولا حنابندان بعد از شام برگذار میشود، اما اگر خانواده عروس بخواهد شام هم بدهد، هزینه آن به عهده خودشان است و داماد فقط هزینه آرایش عروس را میپردازد. مناطقی هم هستند که برگذاری حنابندان در آن هزینه ندارد و مراسم با هدایا و کمک اقوام و مهمانان صورت میگیرد؛ آشنایان داماد، هدایای خود را اهدا میکنند تا داماد صرف هزینه های برگذاری مراسم ازدواج کند و اقوام عروس هدایای خود را به خانواده عروس میدهند تا کمکی برای جهیزیه عروس باشد. اهدای هدایا به این صورت است که هنگام چرخاندن حنا میان مهمانان، هر مهمان بعد از برداشتن حنا، هدیه خود را کنار ظرف حنا قرار میدهند.
در برخی مناطق، حنابندان بیش از یک شب طول میکشد. مثلا در سیستان، در شب اول مقداری حنا خیسانده میشود و به خانه همسایگان و اقوام برده میشود و میان آنها توزیع میشود. ظرف حنا را روی سر خود قرار میدهند و با خواندن آواز به سمت خانه عروس حرکت میکنند، سپس پشت در خانه عروس که بسته شده است میایستند و آوازهایی میخوانند با این مضمون که مادر عروس نمیخواهد عروس خود را به خانه شوهر بفرستد. بعد از مدتی خواندن این اشعار، در خانه عروس باز میشود و خانواده داماد با شادی و هلهله به داخل خانه عروس هجوم می آورند و به شادی میپردازند.
اصل برگذاری مراسم حنابندان، شب قبل از عروسی است. در گذشته که اوضاع اقتصادی بهتر بود کل مراسم عروسی حدود یک هفته صول میکشید و حنابندان مراسم مختص یکی از این شبها (شب قبل از عروسی) بود. اما امروزه افراد اکثرا تمایل دارند به شکل مدرن تر و با نام مهمانی خداحافظی (گودبای پارتی) آن را برگذار کنند، هر چند هنوز هم افرادی هستند که تمایل دارند به سنت ها پایبند باشند. جوانان و خانواده ها این روزها، حنابندان را نه در خانه خود، بلکه در جاهای خاصی انجام میدهند، اما اینکار هزینه بر است و اگر میخواهید اقتصادی رفتار کنید، میتوانید با تزئین منزل خودتان، محل مناسبی برای آن داشته باشید و مقداری زیادی پول صرفه جویی کنید. همچنین ظرف حنا را با تزیینات مختلف چشم نواز کنید و هدایای کوچکی که مثلا اسم شما روی آن حک شده باشد هم کنار آن قرار دهید.
توصیه موأکد تیم عروسین به شما این است که سعی کنید به طور کامل به سنت ها پایبند باشید تا از فرهنگ خودمان حفاظت کنیم و آن را زنده نگه داریم، البته این به این معنا نیست که از مدرن بودن فاصله بگیریم، بلکه میتوانیم با ترکیب متناسب این دو علاوه بر حفظ سنتها و گذشته مان، با دنیای روز هم همراه باشیم.
